Downstream merger – przejęcie komplementariusza przez spółkę komandytowo-akcyjną

Ostatnie zmiany Kodeksu spółek handlowych rozszerzyły krąg spółek uprawnionych do uczestniczenia w procesach połączenia o spółkę komandytowo-akcyjną, jako spółkę przejmującą. Przed 15 września 2023 r. (tj. datą wejścia w życie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych implementującej do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek, a także dostosowania polskich regulacji do wymagań określonych w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C‑106/16 Polbud), spółkami przejmującymi w procesach transformacyjnych mogły być jedynie spółki kapitałowe – spółka akcyjna, prosta spółka akcyjna oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Obecnie jedna ze spółek osobowych (spółka komandytowo-akcyjna) uzyskała możliwość uczestniczenia w procesie przejęcia jako podmiot przejmujący.

Konstrukcja spółki komandytowo-akcyjnej

W strukturze właścicielskiej spółki komandytowo-akcyjnej mamy do czynienia z dwoma  rodzajami wspólników. Jednym z nich jest komplementariusz, czyli wspólnik, który posiada w spółce ogół praw i obowiązków. Drugim wspólnikiem spółki komandytowo-akcyjnej jest akcjonariusz, którego prawami udziałowymi w spółce są akcje. Warto wskazać, że nie ma żadnych ograniczeń co do formy prawnej wspólników w S.K.A., tzn. zarówno akcjonariuszem, jak i komplementariuszem może być osoba fizyczna, osoba prawa lub inny podmiot prawa. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, aby komplementariuszem w S.K.A. była inna spółka prawa handlowego, w tym spółka kapitałowa. Konstrukcja, gdzie komplementariuszem S.K.A. jest spółka kapitałowa ma w praktyce częste zastosowanie.

Fuzja typu downstream merger

Łączenie się spółek przez przejęcie polega na inkorporacji jednego podmiotu przez drugi. co skutkuje przejęciem całego majątku jednej spółki (tj., spółki przejmowanej) przez drugą spółkę (tj. spółkę przejmującą). Ekwiwalentem za przejęty majątek są prawa udziałowe w spółce przejmującej. Jednym, ze szczególnych sposobów na przejęcie spółki jest fuzja typu downstream merger, tj. odwrotne przejęcie spółki, w której spółka córka (spółka zależna, tj. spółka której udziały lub akcje posiada inna spółka) przejmuje spółkę matkę (spółkę dominującą). Wynikiem downstream merger jest przejęcie przez spółkę córkę całego majątku spółki matki. Natomiast spółka przejmująca (spółka córka) nabywa własne prawa udziałowe (własne udziały lub akcje) posiadane dotychczas przez jej wspólnika, które później może przyznać wspólnikom spółki przejmowanej. Warto wskazać, że spółka przejmująca może przyznać swoje udziały lub akcje wspólnikom spółki przejmowanej w zamian za przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie). Spółka przejmująca, która wraz z majątkiem spółki przejmowanej przejęła także swoje udziały lub akcje, może je wprost wydać wspólnikom spółki przejmowanej (tj. wspólnikom, którzy przed połączeniem pośrednio byli także właścicielami spółki przejmującej). Dzięki takiej konstrukcji prawnej spółka przejmująca nie musi dokonywać na potrzeby połączenia utworzenia/emisji nowych udziałów/akcji, po czym umarzać udziałów/akcji własnych, które znajdowały się wcześniej w majątku przejętej spółki dominującej.

W przypadku przejęcia przez S.K.A. swojego akcjonariusza, który jest inną spółką prawa handlowego, nabywa ona akcje własne, które może rozdysponować pomiędzy właścicieli owego akcjonariusza. Taka sytuacja nie nastąpi w przypadku przejęcia przez S.K.A. swojego komplementariusza, ponieważ nie posiada on w spółce przejmującej udziałów lub akcji, które ta mogłaby przyznać jego wspólnikom w ramach odwrotnego przejęcia. Komplementariusz spółki komandytowo-akcyjnej posiada w niej prawa udziałowe w postaci ogółu praw i obowiązków. Nie jest przewidziana możliwość wydania wspólnikom spółki przejmowanej innych praw w spółce przejmującej poza jej udziałami (w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) albo akcjami (w przypadku spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej). Zatem, spółka przejmująca nie może wydać ogółu praw i obowiązków, które przysługują komplementariuszowi w S.K.A., wspólnikom spółki przejmowanej. Jednak nie ma przeciwskazań, aby odwrotne połączenie przeprowadzić w połączeniu z podwyższeniem kapitału zakładowego w przejmującej spółce zależnej.

W procesie odwrotnego przejęcia komplementariusza przez spółkę komandytowo-akcyjną powinna ona podwyższyć swój kapitał zakładowy w celu emisji nowych akcji, które zostaną przyznane wspólnikom spółki przejmowanej. Natomiast prawa i obowiązki komplementariusza (tzw. udział spółkowy) w S.K.A. ulegną umorzeniu.

W czym tkwi atrakcyjność downstream merger

Główną przyczyną atrakcyjności downstream merger jest sytuacja w której spółka zależna ma charakter operacyjny, jest rozpoznawalna na rynku czy legitymuje się istotnymi dla prowadzonej działalności gospodarczej zezwoleniami, koncesjami lub decyzjami, które pozostaną przy spółce przejmującej (co nie zawsze ma miejsce w przypadku, gdy spółką przejmowaną była spółka posiadająca znaczące decyzje administracyjne).