Usłysz znak – znaki towarowe konwencjonalne i niekonwencjonalne

Piosenka otwierająca konkurs Eurowizji jest zarejestrowana jako unijny znak dźwiękowy, który jest własnością European Broadcasting Union z siedzibą w Genewie. Poniżej przedstawienie znaku w rejestrze Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO):

Oprócz najczęściej zgłaszanych znaków konwencjonalnych, które dzielą się na: słowne, graficzne i słowno-graficzne istnieją znaki niekonwencjonalne.

Znaki niekonwencjonalne

Spośród znaków niekonwencjonalnych wyróżnić możne , np.: kolory, hologramy, multimedialny, znaki ruchome, zapachowe – unijny znak o zapachu świeżo ściętej trawy, org. The smell of fresh cut grass, przestrzenne (3D) czy dźwiękowe – jak tytułowy znak Eurowizji.

Ciekawym przykładem znaku niekonwencjonalnego jest znak pozycyjny. Jest to specyficzny znak towarowy, nanoszony na produkt tylko w jednym konkretnym miejscu i tak też zgłoszony do ochrony.

Czy znakiem pozycyjnym może być każde oznaczenie odpowiednio umiejscowione na produkcie? Odpowiedź brzmi nie, co doskonale widać na przykładzie poniższego orzeczenia.

Unijny Sąd Pierwszej Instancji (General Court) uznał, że zgłoszenie tego znaku pozycyjnego nie posiada charakteru odróżniającego, gdyż czerwono-biały prostokąt, przymocowany do boku prostokątnego opakowania, może być postrzegany jako etykieta, na której może być umieszczony dowolny napis. Tym samym, zgłoszone do ochrony oznaczenie nie będzie spełniało podstawowej funkcji znaku towarowego, tj. do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorcy od towarów innego przedsiębiorcy – inaczej oznaczania pochodzenia towarów.

Co zrobić aby uniknąć odmowy rejestracji znaku pozycyjnego?

W takiej sytuacji, bardzo korzystne biznesowo, z perspektywy przedsiębiorcy, jest zarejestrowanie znaku 3D. Takie działanie pozwala na zastrzeżenie niejako całego oferowanego produktu, tj. jego nazwy, szaty graficznej i kształtu, samego towaru lub opakowania za jednym razem. W tym przypadku, należy również zachować ostrożność.

Orzecznictwo dotyczące znaków towarowych, również tych 3D, obejmujących wygląd towarów lub ich części, przyjmuje, że im bardziej kształt znaku jest zbliżony do najbardziej popularnego, wykorzystywanego na rynku kształtu danego towaru czy opakowania np. puszki napoju gazowanego, kartonu na mleko, tabliczki czekolady, tym bardziej prawdopodobne jest, że kształt ten pozbawiony jest charakteru odróżniającego i nie może zostać zastrzeżony. W powyższej ocenie należy brać pod uwagę charakterystykę rynku na jakim funkcjonuje odbiorca, gdyż to z jego punktu widzenia należy oceniać zdolność odróżniającą danego oznaczenia. Jeżeli wygląd naszego produkt lub opakowania, w sposób wyraźny, odbiega od ogólnie przyjętych norm, standardów w danej branży, to będzie mógł podlegać zastrzeżeniu.

Przykładem może być sprawa, w której EUIPO uznało, że trójwymiarowy kształt kwiatu, będący powszechnym elementem mat do akupresury, nie może zostać zarejestrowany jako znak towarowy.

EUIPO stwierdziło, że ww. oznaczenie nie ma charakteru odróżniającego dla towarów takich jak maty do akupresury i masażu, poduszki i aparaty do terapii akupresurą, gdyż trójwymiarowy kształt kwiatu, przypominjącego lotos, jest powszechnie stosowany ww. produktach.

Kolejne orzeczenie dotyczące znaku 3D potwierdza zaistnienie innej przesłanki odmowy uzyskania rejestracji na znak towarowy. Zgodnie z nią, nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które składa się wyłącznie z kształtu lub innej właściwości towaru, wynikającej z charakteru samego towaru, niezbędnej do uzyskania efektu technicznego.

Lego jest właścicielem m.in. znaku unijnego 3D przedstawiającego kultową figurkę.

EUIPO odrzucił wniosek oparty na ww. przesłance, o unieważnienie również tego znaku. Następnie, unijny Sąd Pierwszej Instancji (General Court) podtrzymał decyzję EUIPO, uznając, że oznaczenie to nie składa się wyłącznie z kształtu, który wynika z charakteru produktu i jest niezbędny do uzyskania efektu technicznego. Stwierdzono, że produkt posiada swoisty podwójny charakter, a mianowicie jako figurki-zabawki służącej do zabawy oraz jako figurki-zabawki, którą można łączyć, dopasowywać w ramach systemu z innymi klockami duńskiej firmy, i tym samym, posiadającej również efekt techniczny.

Sąd zauważył, że efekt techniczny obejmuje możliwość ich łączenia z innymi klockami Lego. Niemniej jednak specyficzny kształt głowy, szyi, tułowia, ramion i nóg nie jest konieczny do osiągnięcia technicznego efektu tego połączenia.

Znany producent klocków wyszedł z tego starcia obronną ręką.

Mniej szczęścia miał producent cukierków TIC TAC. Urząd Patentowy RP, unieważnił znaki 3D przedstawiające charakterystyczne i bardzo dobrze znane pudełeczko.

Podmiot składający wniosek o unieważnienie zarzucił ww. znakom towarowym m.in., że ich kształt uwarunkowany jest wyłącznie pełnioną funkcją, tj. opakowania na cukierki. Urząd Patentowy, w swojej decyzji, przychylił się do tego twierdzenia.

Powyżej wskazane zostały tylko wybrane przesłanki odmowy uzyskania rejestracji na znak towarowy. Wykluczeń związanych z możliwością uzyskania prawa do znaku jest znacznie więcej.