Kontakt z nami
+48 780 151 246
13 lutego, 2025
Zarządzanie danymi w Unii Europejskiej (UE) jest kluczowym elementem kształtowania nowoczesnej gospodarki opartej na danych. Dzięki odpowiednim regulacjom i inicjatywom, UE dąży do stworzenia jednego rynku danych, który umożliwi swobodny przepływ danych osobowych i nieosobowych, zarówno między krajami członkowskimi, jak i różnymi sektorami.
Unia Europejska od lat konsekwentnie rozwija swoją politykę zarządzania danymi, dążąc do stworzenia ram prawnych, które wspierają innowacje, promują transparentność, altruizm danych oraz zapewniają sprawiedliwy dostęp do informacji. Celem tej strategii jest zapewnienie, że dane będą wykorzystywane w sposób, który przynosi korzyści zarówno przedsiębiorcom, jak i obywatelom UE, a jednocześnie chroni ich prywatność i prawa. Kluczowe akty prawne w tym zakresie to Dyrektywa w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (Dyrektywa PSI), Data Governance Act (DGA) oraz najnowszy Data Act (DA).
UE wprowadza swoją strategię zarządzania danymi z kilku kluczowych powodów. Po pierwsze, dane stanowią jeden z najważniejszych zasobów współczesnej gospodarki cyfrowej. Efektywne zarządzanie nimi może prowadzić do znaczących innowacji i zwiększenia konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. Ponadto UE dąży do zapewnienia ochrony prywatności swoich obywateli w coraz bardziej zdigitalizowanym świecie. Unia pragnie, aby większa ilość danych była dostępna do dzielenia się, jednocześnie respektując przepisy dotyczące ich ochrony. Wreszcie, poprzez regulacje dotyczące danych, UE chce zapewnić równy i sprawiedliwy dostęp do informacji, co ma na celu zapobieganie monopolizacji rynku przez duże korporacje oraz wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
W tym kontekście kluczowe założenia strategii obejmują stworzenie wspólnego europejskiego rynku danych, który ułatwi dostęp do danych dla przedsiębiorstw i instytucji w całej Unii, oraz promowanie innowacji poprzez zachęcanie do tworzenia nowych usług i produktów opartych na danych. Jednym z głównych celów jest zapewnienie zaufania i bezpieczeństwa, co oznacza stworzenie bezpiecznego środowiska dla dzielenia się danymi. Strategia ma na celu również wzmocnienie gospodarki danych poprzez wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w wykorzystywaniu danych do rozwoju biznesu oraz podnoszenie jakości życia obywateli poprzez wykorzystanie danych do poprawy usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna, transport czy edukacja.
W ramach strategii dla danych UE tworzy wspólne europejskie przestrzenie danych w różnych sektorach, takich jak rolnictwo, zdrowie, energia czy finanse. Przestrzenie te umożliwiają bezpieczne i zgodne z prawem udostępnianie danych, co wspiera innowacje i rozwój w poszczególnych dziedzinach. Każda przestrzeń danych jest zorganizowana z uwzględnieniem specyfiki danego sektora, ale wszystkie łączy kilka kluczowych elementów:
Dyrektywa w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, znana również jako Dyrektywa PSI, była jednym z pierwszych kroków UE w kierunku stworzenia otwartego rynku danych. Dyrektywa ta, wprowadzona w 2003 roku i zaktualizowana w 2019 roku, ma na celu umożliwienie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego przez prywatne przedsiębiorstwa i obywateli. Dotyczy to danych pochodzących z instytucji publicznych, takich jak ministerstwa, agencje rządowe, uczelnie publiczne, instytucje badawcze i inne organizacje finansowane ze środków publicznych. Dyrektywa PSI umożliwia ponowne wykorzystywanie tych danych w celu tworzenia nowych produktów i usług, co ma na celu promowanie innowacji oraz wzrost gospodarczy. Wprowadza również zasady dotyczące udostępniania danych w sposób przejrzysty, niedyskryminacyjny i w formatach nadających się do ponownego wykorzystania.
Data Governance Act, uchwalony w 2021 roku, stanowił kolejny krok w europejskiej strategii zarządzania danymi. DGA ma na celu stworzenie ram prawnych ułatwiających wymianę danych między sektorami publicznym i prywatnym, co ma sprzyjać innowacjom i rozwojowi gospodarczemu. Celem DGA jest wspieranie tworzenia nowych produktów i usług poprzez łatwiejszy dostęp do danych.
DGA koncentruje się na danych o charakterze merkantylnym, posiadającym wartość biznesową. Rozporządzenie dotyczy zarówno danych osobowych, jak i nieosobowych, które mogą być wykorzystywane do różnych celów, w tym badawczych i komercyjnych. Wprowadza zasady dotyczące pośredników danych, którzy ułatwiają wymianę danych między różnymi podmiotami, oraz umożliwia współdzielenie danych między organami publicznymi a przedsiębiorstwami, co ma na celu promowanie innowacji i wzrost gospodarczy.
Data Act, najnowszy akt prawny w europejskiej strategii danych, wprowadzony w 2024 roku, ma na celu uregulowanie zasad sprawiedliwego dostępu do danych i ich wykorzystywania. DA jest rozszerzeniem polityki UE w zakresie zarządzania danymi, kontynuując wysiłki rozpoczęte przez Dyrektywę PSI i DGA. Data Act wprowadza jeszcze bardziej zaawansowane mechanizmy umożliwiające wymianę danych, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Więcej artykułów o DA pojawi się już niebawem na naszej stronie, więc zachęcamy do śledzenia.
Polityka UE w zakresie zarządzania danymi ma na celu stworzenie silnej gospodarki opartej na danych, która jest zgodna z wartościami europejskimi, takimi jak prywatność, bezpieczeństwo i etyczne wykorzystanie danych. Wspólne europejskie przestrzenie danych odgrywają kluczową rolę w realizacji tej wizji, wspierając innowacje i umożliwiając lepsze podejmowanie decyzji zarówno w biznesie, jak i w sektorze publicznym. Dzięki odpowiednim regulacjom i wsparciu finansowemu, UE dąży do uzyskania statusu światowego lidera w zarządzaniu danymi i innowacjach technologicznych.
Łukasz Hirsch
APLIKANT RADCOWSKI | MŁODSZY PRAWNIK