Zielone znaki towarowe – modne ale problematyczne w ochronie

Zagadnienia związane z ochroną środowiska zyskują co raz większą wagę, a świadomość ekologiczna jest w modzie.

Terminy: Eco Friendly, Eko, ekologiczne, przyjazne środowisku czy zrównoważony rozwój stały się pożądanymi hasłami i są często umieszczane na opakowaniach produktów i wykorzystywane w materiałach reklamowych. Trend ten można zaobserwować w przypadku tzw. zielonych znaków towarowych. Przedsiębiorstwa co raz częściej ubiegają się o rejestrację oznaczeń zawierających elementy słowne i graficzne podkreślające poszanowanie dla ochrony środowiska.

W celu wywołania pozytywnych skojarzeń związanych z ekologią, firmy wykorzystują np.: kolor zielony i motywy graficzne w postaci liścia, gałązki czy drzewa oraz hasła i wyrazy wskazujące na świadomość ekologiczną.

Jednakże uzyskanie monopolu na znak towarowy, zawierający takie elementy jest trudne. Ma to związek z zagadnieniem tzw. znaków opisowych. Jest to częsta przeszkoda na drodze do rejestracji znaków towarowych.

W literaturze przedmiotu, jak również w orzecznictwie przyjmuje się, że znakiem opisowym jest znak, który ma cechy aktualnej, konkretnej i bezpośredniej opisowości. Aktualność oznaczeń podlega ocenie obiektywnej i sprowadza się do ustalenia, czy z punktu widzenia aktualnych warunków rynku oznaczenie jest przydatne do opisu towarów oraz usług i jako takie powinno być dostępne dla wszystkich jego uczestników. Reguła konkretnej opisowości wskazuje, że wyłączony z rejestracji jako opisowy może być tylko taki znak, który wskazuje na konkretne cechy towarów i usług, dla których to oznaczania jest przeznaczony. Bezpośredniość opisu ma miejsce wtedy, gdy znak przekazuje informację o cechach konkretnego towaru i usługi wyraźnie i jednoznacznie, tak że może być ona odczytana wprost, a nie drogą skojarzeń.

Ponadto możemy spotkać się z terminem tzw. oznaczeń wolnych. Przykładem takiego oznaczenia jest nazwa popularnych cukierków – krówek. Taki rodzaj oznaczenia jest powszechnie używany w obrocie gospodarczym i nie podlega monopolizacji.

W związku z tym, aby uniknąć odmowy udzielenia rejestracji, nie należy zgłaszać do ochrony oznaczeń zawierających elementy pospolicie używane do podkreślenia ekologicznych aspektów produktów i usług.

Przykładem może być orzeczenie Unijnego Sądu Pierwszej Instancji (General Court) stwierdzające, iż, zgłoszone do ochrony, oznaczenie BECAUSE THERE IS NO PLANET B nie posiada charakteru odróżniającego.

Sąd stwierdził, że właściwy krąg odbiorców zrozumie omawiane wyrażenie jako odnoszące się do koncepcji zrównoważonego rozwoju i szeroko rozumianej ekologii. Uznano, że zgłoszone oznaczenie stanowi aktywistyczny slogan, promujący dbanie o ekosystem naszej planety poprzez jego ochronę, ponieważ nie ma innej planety, na której możemy zamieszkać. W orzeczeniu podkreślono, że dzięki coraz częstszym kampaniom aktywistów społeczeństwo jest coraz bardziej świadome zmian klimatycznych, globalnego ocieplenia i potrzeby bardziej zrównoważonego rozwoju. W związku z tym konotacja promocyjna zgłoszonego znaku towarowego jest łatwo dostrzegalna ze względu na fakt, że zainteresowanie opinii publicznej zrównoważonym rozwojem w produkcji i konsumpcji gwałtownie wzrosło w ostatnich latach, a tematy dotyczące pilnej potrzeby ochrony środowiska i działań na rzecz klimatu zdecydowanie silniej wpływają na życie codzienne. Tym samym oznaczenie to będzie postrzegane jako zwykły przekaz reklamowy.

Warto również wspomnieć o opisowości znaków w aspekcie przyszłościowym. W orzeczeniach wskazuje się, iż oznaczenie opisowe musi pozostać wolne dla innych uczestników rynku, nawet jeśli nie jest aktualnie postrzegane jako opisowe, ale można przyjąć, że może być tak postrzegane w przyszłości.

Przykładem takiej interpretacji jest sprawa znaku towarowego Aquamation.

Unijny Sąd Pierwszej Instancji (General Court) uznał, że oznaczenie to ma charakter opisowy gdyż przeznaczone jest do oznaczania: urn pogrzebowych, usług pogrzebowych i usług pogrzebowych dla zwierząt domowych.

Sąd zauważył, że odbiorcy będą postrzegać pierwszą część oznaczenia jako „aqua” czyli wodę, natomiast druga część oznaczenia „mation” będzie rozumiana jako odnosząca się do słowa „kremacja”. W związku z tym termin „akwamacja” opisuje technikę pogrzebową opartą na hydrolizie alkalicznej. Taka technika jest obecnie stosowana w Europie jako technika pogrzebowa dla zwierząt, a jej zastosowanie dla ludzi jest coraz częściej dyskutowane, technika ta jest uważana za ekologiczną praktykę pogrzebową.

Stwierdzono, że oceniając opisowy charakter znaku towarowego, należy ocenić, czy uzasadnione jest uznanie, że znak towarowy będzie w przyszłości opisywał cechy wyznaczonych nim towarów i usług. Wskazując, na rosnącą świadomość ekologiczną, prawdopodobne jest, że coraz większa liczba konsumentów będzie zainteresowana przyjazną dla środowiska alternatywą dla kremacji, która pozwoli im zmniejszyć ślad węglowy. W związku z tym właściwy krąg odbiorców postrzegałby, przynajmniej w przyszłości, termin „aquamation”, w kontekście towarów i usług objętych zgłoszonym znakiem towarowym, jako odnoszący się do techniki hydrolizy alkalicznej W związku z tym „aquamation” ma charakter opisowy w odniesieniu do oznaczonych nim towarów i usług.

Zagadnienie zielonych znaków towarowych ukazuje, że podążając za modą na ekologię, trudno jest stworzyć znak towarowy, który będzie podlegał rejestracji. Należy pamiętać o tym, iż nie otrzymamy monopolu na oznaczenie, które w sposób oczywisty i bezpośredni będzie podkreślało proekologiczne aspekty produktów i usług.