ABC PRZEDSIĘBIORCY - ZARZĄDCA SUKCESYJNY

Kwestia sukcesji przedsiębiorstwa pojawiła się dopiero w ustawie z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.

Po co te przepisy?

Mają one na celu uniknięcie paraliżu w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa w przypadku śmierci przedsiębiorcy, a także dają czas jego spadkobiercom na podjęcie decyzji co dalej z odziedziczoną firmą.

Zatem krótko, zarządca sukcesyjny to osoba wyznaczana przez przedsiębiorcę (lub spadkobierców) do tymczasowego kierowania firmą po śmierci właściciela.

Kto może być zarządcą sukcesyjnym?

- jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, a dodatkowo nie został wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub środek karny albo środek zabezpieczający polegający na zakazie prowadzenia działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem. Nie może nim być osoba prawna, np. spółka.

Jak powołać zarządcę sukcesyjnego?

1. Podstawową formą powołania zarządcy sukcesyjnego jest dokonanie tego przez samego przedsiębiorcę. Konieczna jest przy tym zgoda zarządcy na pełnienie tej funkcji (w formie pisemnej). W praktyce,

Właściciel firmy składa stosowny wniosek do CEiDG w formie pisemnej, elektronicznej lub pocztą (wówczas podpis musi być poświadczony przez notariusza). Przedsiębiorca może powołać bezpośrednio zarządcę sukcesyjnego, bądź wskazać, że będzie nim prokurent. Dodatkowo możliwe jest powołanie tzw. „zarządcy rezerwowego’, gdyby pierwszy z różnych przyczyn nie mógł pełnić tej roli.

2. Jeżeli przedsiębiorca nie podejmie czynności zawczasu, to zarządcę sukcesyjnego mogą powołać po jego śmierci:

1. małżonek jeżeli przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie,
2. spadkobierca ustawowy lub testamentowy, który przyjął spadek, bądź
3. zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis odnoszący się do przedsiębiorstwa.

Warto pamiętać, że osoby te muszą jednak posiadać udział w firmie większy niż 85/100. Powołanie zarządcy po śmieci właściciela jest możliwe jedynie przed notariuszem, który musi fakt ten zgłosić do CEiDG.

Rezygnacja z funkcji zarządcy lub jej utrata

Tak jak wskazaliśmy powyżej, funkcja zarządcy jest dobrowolna, zatem może on też w każdym czasie z niej zrezygnować składając pisemną rezygnację. Funkcję tę można stracić również w przypadku śmierci, odwołania lub ograniczenia bądź utraty zdolności do czynności prawnej.

Co objęcie funkcji zarządcy sukcesyjnego oznacza w praktyce?

1. Zarządca sukcesyjny po objęciu funkcji prowadzi dalej firmę, przy czym posługuje się dotychczasową nazwą przedsiębiorstwa z dopiskiem „w spadku”.
2. Jest on umocowany do czynności sądowych i pozasądowych, może również do niektórych czynności powołać pełnomocnika.
3. Może pozywać i być pozywanym, jak również może uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo-administracyjnych w sprawach dotyczących firmy w spadku.
4. Jego działania ograniczają się do czynności zwykłego zarządu, natomiast w przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd musi on uzyskać zgodę wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa (spadkobierców).

Pamiętajmy, że przedsiębiorstwo w spadku nadal jest własnością spadkobierców i to oni, a nie zarządca, odpowiadają finansowo za zobowiązania związane z jego prowadzeniem. Natomiast w ramach pełnionej funkcji zarządca sukcesyjny może otrzymywać wynagrodzenie.

Czas trwania zarządu sukcesyjnego

Zarząd sukcesyjny co do zasady:

• powinien trwać maksymalnie 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy (w przypadku powołania go przez właściciela przed jego śmiercią).
• w wyjątkowych sytuacjach Sąd może ten okres wydłużyć do 5 lat.
• zarząd może także wygasnąć wcześniej jeżeli:

1. stwierdzono nabycie przedsiębiorstwa w spadku przez spadkobiercę lub zapisobiercę windykacyjnego,
2. jedna osoba nabyła całą firmę,
3. w terminie 2 miesięcy od śmierci właściciela firmy nikt nie przystąpił do spadku,
4. w terminie 1 miesiąca od wykreślenia zarządcy z CEiDG nie powołano nowego zarządcy, ogłoszono upadłość przedsiębiorstwa bądź nastąpił podział spadku, w którego skład wchodzi przedsiębiorstwo.