Nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego trafiła do Senatu

27 stycznia 2023 r. do Senatu został przekazany Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z uzasadnieniem projektu jego celem jest „ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, ułatwienie konsumentom dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz wypełnienie luk w obowiązującym prawie”. Projekt poza wprowadzeniem szeregu drobnych poprawek przewiduje także wiele nowości, w tym zwłaszcza w sporach z konsumentami. Ustawodawca wyraźnie dąży też do odciążenia warszawskich sądów orzekających w sprawach frankowych.

Oto najważniejsze z projektowanych zmian po korektach w Sejmie:

5. Wprowadzenie nowego postępowania odrębnego – postępowania z udziałem konsumentów, właściwego w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi.

• Przedsiębiorca w takim postępowaniu obowiązany będzie powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a będący pozwanym – w odpowiedzi na pozew, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.
• W ramach tego postępowania konsument będzie mógł także wytoczyć powództwo przeciwko przedsiębiorcy przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania konsumenta.
• Ponadto w ciągu 5 lat od wejścia w życia ustawy obligatoryjnie roszczenie konsumenta związane z zawarciem umowy kredytu waloryzowanego, denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska będzie wytaczane wyłącznie przed sąd, w którego okręgu powód ma miejsce zamieszkania.
• Ustawa przewiduje też możliwość nałożenia sankcji na przedsiębiorcę poprzez obciążenia go kosztami procesu, nawet w ich dwukrotnej wysokości i niezależnie od wyniku sprawy, jeżeli przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa zaniechał próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylił się od udziału w niej lub uczestniczył w niej w złej wierze i przyczynił się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.

5. Zmiany we właściwości rzeczowej sądów. Projekt zakłada podwyższenie wartości przedmiotu sporu wpływającej na właściwość rzeczową sądów rejonowych w sprawach o prawa majątkowe do kwoty 100 000 zł. Uprzednio sądy rejonowe właściwe były w sprawach o prawa majątkowe do kwoty 75 000 zł. Co więcej sądy rejonowe nie będą już wyłącznie właściwe w sprawach o uzgodnienie treści wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Decydować będzie wartość przedmiotu sporu.

5. Budząca polityczne kontrowersje nowelizacja art. 1050 §4 k.p.c. przewiduje, że jeżeli w sprawach o naruszenie dóbr osobistych dłużnik nie składa przeprosin, pomimo wyznaczenia terminu do jego złożenia i zagrożenia mu grzywną, sąd wymierzy dłużnikowi grzywnę do piętnastu tysięcy złotych i nakaże zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt dłużnika ogłoszenia. Oznacza to, że w przypadku niepublikowania przez dłużnika przeprosin na przykład w mediach, wierzyciel nie będzie miał możliwości uczynienia tego na jego koszt na podstawie art. 1049 k.p.c., jak było dotychczas, a w tej sytuacji dłużnik liczyć się będzie jedynie z grzywną i zamieszczeniem ogłoszenia w MSiG.

Ponadto:

5. Strony w toku postępowania będą mogły zawrzeć zapis na sąd polubowny i poddać zawisły spór pod rozstrzygnięcie sądu polubownego.
5. W przypadku sporów z ubezpieczycielami nabycie od uprawnionego roszczenia na podstawie przelewu wierzytelności nie będzie wpływać na właściwość sądu.
5. Zażalenie na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia będzie rozpoznawane przez sąd II instancji nie zaś, jak było po nowelizacji z 4 lipca 2019 r., sąd, który zaskarżone postanowienie wydał.
5. O obowiązku zapłaty odsetek od kosztów procesu sąd orzekać będzie z urzędu.
6. Sąd będzie miał możliwość uzasadniania postanowień z urzędu, jeżeli pozwoli to na usprawnienie postępowania lub jeżeli postanowienie dotyczy przyznania zwrotu kosztów osobie niebędącej stroną.
5. Pisma wnoszone przez profesjonalnych pełnomocników powinny zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe.

Podsumowując, projekt ustawy w obecnym brzmieniu wprowadza istotne zmiany w kodeksie postępowania cywilnego. Dużą nowością będzie zwłaszcza postępowanie z udziałem konsumentów, które nakłada na przedsiębiorcę rygory typowe dla postępowania gospodarczego. Poza tym nowelizacja częściowo poprawia też zmiany wprowadzone nowelizacją z 4 lipca 2019 r. (jak choćby w kwestii zażaleń poziomych na postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia) i doraźnie odpowiada także na przeciążenie warszawskich wydziałów frankowych.