Czy czeka nas kolejna rewolucja w VAT? Od 1 października wchodzi w życie SLIM VAT2

W dniu 19 sierpnia 2021 r. Prezydent podpisał ustawę zmieniającą ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) oraz ustawy Prawo bankowe (dalej: „SLIM VAT 2”). Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2021 r., przy czym zmiany w zakresie korekt importu towarów i neutralnego rozliczenia WNT, importu usług i dostaw krajowych podlegających odwrotnemu obciążeniu obowiązują już od następnego dnia po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw.

Zmiany stanowią kolejny pakiet uproszczeń rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz zapewniają zgodność polskich regulacji z prawem unijnym w obszarach, w których TSUE uznał je za niezgodne z Dyrektywą VAT.

Najważniejsze zmiany wynikające z ustawy, dotyczące SLIM VAT 2:

1.  Przywrócenie prawa do neutralnego odliczania VAT

Zrezygnowano z warunku uzależniającego dokonanie odliczenia podatku naliczonego w tym samym okresie, w którym wykazano podatek należny, od wykazania VAT należnego w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy - implementacja do polskiego porządku prawnego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-895/19 A.

Dotychczasowe przepisy umożliwiały odliczenie VAT naliczonego m.in. z tytułu WNT lub importu usług, jeśli podatek należny zostanie rozliczony w deklaracji podatkowej w ciągu trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym w odniesieniu do tych transakcji powstał obowiązek podatkowy. W wyroku C-895/19 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł o niezgodności tej konstrukcji z Dyrektywą VAT.

W konsekwencji, po wejściu w życie zaproponowanych zmian, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której będzie on obowiązany rozliczyć ten podatek.

2. Wydłużenia terminu złożenia korekty z tytułu importu towarów w procedurze uproszczonej

Zmiana umożliwia podatnikowi rozliczającemu podatek z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej dokonanie korekty deklaracji w sytuacji gdyby podatnik w pierwotnej deklaracji nie rozliczył w prawidłowej wysokości podatku,

Podatnik będzie mógł złożyć stosowną korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym miał rozliczyć podatek z tytułu importu towarów.

3. Zmiany w zakresie ulgi na złe długi

Ustawodawca w ramach SLIM VAT 2 dostosował przepisy ustawy o VAT do orzeczenia TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19, w którym Trybunał stwierdził niezgodność z Dyrektywą VAT polskich regulacji ulgi na złe długi w zakresie dodatkowych warunków, od których uzależniona była możliwość obniżenia podstawy opodatkowania VAT.

W wyniku realizacji orzeczenia Trybunału, pakiet SLIM VAT 2 znosi obecne wymogi zastosowania ulgi w zakresie tego, by dłużnik na moment dostawy towarów / świadczenia dla niego usług oraz na dzień poprzedzający korektę deklaracji przez wierzyciela:

- nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w likwidacji.

Utrzymano zaś wymóg, by na dzień poprzedzający złożenie korekty wierzyciel pozostawał zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W ustawie przewidziana została możliwość stosowania ulgi także w przypadku, gdy nabywcą (dłużnikiem) są osoby fizyczne lub podatnicy VAT korzystający ze zwolnienia. Wierzyciel będzie w tym przypadku mógł skorzystać z „ulgi na złe długi”, jeżeli wierzytelność zostanie potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub gdy wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym albo gdy wobec dłużnika ogłoszona zostanie upadłość konsumencka.

Wydłużono termin na skorzystanie z ulgi z 2 do 3 lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność (licząc od końca roku, w którym ta faktura została wystawiona).

4. Wydłużenie liczby okresów rozliczeniowych, w który podatnik będzie mógł dokonać korekty deklaracji i odliczyć VAT

Dotychczas zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT podatnik mógł odliczyć podatek naliczony w drodze korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia tego podatku. Oznacza to, że podatnik w celu odliczenia podatku naliczonego (w drodze korekty deklaracji podatkowej) miał możliwość skorygowania wyłącznie jednego okresu, tj. okresu, w którym powstało prawo do odliczenia.

Zmieniono art. 86 ust. 13 ustawy o VAT w ten sposób że, w przypadku przekroczenia okresu ujmowania faktury zakupowej „na bieżąco”, podatnik będzie miał możliwość skorygowania deklaracji podatkowej:

• za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo
• za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych – przypadających bezpośrednio po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
• nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.

Przyjęte rozwiązanie przyczyni się do zmniejszenia obowiązków w zakresie liczby składanych korekt deklaracji (możliwa będzie kumulacja odliczeń VAT w jednej korekcie deklaracji za wybrany okres rozliczeniowy w przypadku faktur, dla których prawo do odliczenia powstało w niedużych odstępach czasu).

Jednak zgodnie z ustawą rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w który podatnik będzie mógł dokonać odliczenia przez korektę deklaracji znajdzie zastosowania do okresów rozliczeniowych rozpoczynających się dopiero od 1 stycznia 2022 r.

5. Wybór opodatkowania VAT sprzedaży nieruchomości w akcie notarialnym, zamiast zwolnienia z VAT

Dopuszczono możliwości składania zgodnego oświadczenia dostawcy i nabywcy o wyborze opodatkowania podatkiem VAT nieruchomości w akcie notarialnym, zamiast zwolnienia z podatku VAT.

Wprowadzenie tego rozwiązania oznaczać będzie, że podatnicy dokonujący wyboru złożenia zgodnego oświadczenia o wyborze opodatkowania nieruchomości w akcie notarialnym, nie będą mieli już obowiązku odrębnego składania takiego oświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla nabywcy przed dokonaniem tej dostawy nieruchomości.

6. Odliczenie 100 % vat od samochodów wykorzystywanych wyłącznie w działalności gospodarczej

Wydłużono termin na złożenie informacji o poniesieniu pierwszego wydatku na pojazd samochodowy wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika i skorelowano ten termin z terminem  złożenia ewidencji JPK za zakończony okres.

Podatnik, który w konkretnym dniu okresu rozliczeniowego poniósł pierwszy wydatek związany z pojazdem samochodowym wykorzystywanym wyłącznie do jego działalności gospodarczej, nie będzie już obowiązany do złożenia do urzędu skarbowego VAT-26 w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy wydatek związany z tym pojazdem, lecz będzie obowiązany złożyć informację VAT-26 w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z tym pojazdem. Informacja ma być złożona nie później niż w terminie złożenia ewidencji JPK_V7/V7-K za dany miesiąc, również w odniesieniu do podatników rozliczających się kwartalnie.

7. Zmiany w zakresie mechanizmu podzielonej płatności

Zmiany objęły także funkcjonowanie mechanizmu podzielonej płatności. Po wejściu w życie omawianej nowelizacji, naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wydać postanowienie o uwolnieniu środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy także w sytuacji, gdy podatnik posiada zaległości podatkowe, o ile zostały one objęte decyzją o odroczeniu lub rozłożeniu na raty. Ponadto, podatnik będzie mógł również wystąpić z wnioskiem o wydanie zgody na wypłatę środków z rachunku technicznego.

Zmianie uległa także treść poz. 60 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Z dniem 1 stycznia 2021 r. pozycja ta otrzymała brzmienie „ex 26.20.1 Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych oraz części i akcesoria do nich – „wyłącznie komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych”. Po wejściu w życie nowelizacji, zawężenie zakresu „wyłącznie” do „komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych” zostanie usunięte.

W konsekwencji, także w przypadku zakupu części oraz akcesoriów do komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych, zapłata będzie musiała zostać dokonana w obligatoryjnym mechanizmie podzielonej płatności (o ile wartość faktury dokumentującej tę transakcję przekroczy 15.000 zł brutto).